Dekret Bieruta – zwrot nieruchomości czy odszkodowanie?

Na mocy wydanego w dniu 26 października 1945 r. przez Krajową Radę Narodową Dekretu o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (tzw. Dekret Bieruta) grunty, znajdujące się w przedwojennych granicach miasta, przeszły na własność ówczesnej gminy Warszawy. Dla byłych właścicieli przewidziano rozwiązanie w postaci możliwości złożenia wniosku o przyznanie wieczystej dzierżawy. Zgodnie z art. 7 ust. 1 Dekretu Bieruta gmina miała obowiązek uwzględnić każdy wniosek byłego właściciela, jeżeli korzystanie z gruntu dało się pogodzić z jego przeznaczeniem według planu zabudowania. Mimo precyzyjnych zapisów, niektórzy byli właściciele nie mogli skorzystać z przysługującego im prawa.

Współcześnie spadkobiercy byłych właścicieli gruntów i budynków często dochodzą swoich praw na drodze postępowania administracyjnego i sądowego – starają się o odzyskanie majątków. Procedura dochodzenia zwrotu majątku jest czasochłonna. Przykładowo byli właściciele, którzy otrzymali odmowę na wniosek o przyznanie wieczystej dzierżawy, muszą najpierw uzyskać potwierdzenie nieważności tej decyzji.

Nie zawsze też jest możliwy zwrot nieruchomości – w niektórych sytuacjach osoby wysuwające roszczenia mogą liczyć wyłącznie na odszkodowanie. Czasem byli właściciele lub ich spadkobiercy mają jedynie prawo do pierwszeństwa nabycia zbywanych nieruchomości (zgodnie z art. 34 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami). Mowa tu o osobach, które nie złożyły w terminie lub w ogóle wniosku o przyznanie wieczystej dzierżawy zabranych nieruchomości.

Dekret Bieruta – zwrot nieruchomości

Zasadniczo następcy prawni (spadkobiercy) byłych właścicieli mogą dochodzić zwrotu nieruchomości, które zostały im zabrane na mocy Dekretu Bieruta. Taką możliwość przewiduje art. 214 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z nim poprzednim właścicielom, których prawa do odszkodowania za przejęte przez państwo nieruchomości przewidziane w Dekrecie Bieruta wygasły na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, jeżeli w terminie do dnia 31 grudnia 1988 r. zgłosili oni lub ich następcy prawni wnioski o oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste, może zostać zwrócona nieruchomość stanowiąca ich dawną własność.

Jeżeli chodzi o zwrot nieruchomości, to przysługuje on byłym właścicielom działek zabudowanych domami jednorodzinnymi, małymi domami mieszkalnymi i domami, w których liczba izb nie przekracza 20, oraz domami, w których przed dniem 21 listopada 1945 r. została wyodrębniona własność poszczególnych lokali, a także domami, które stanowiły przed tym dniem własność spółdzielni mieszkaniowych.

Kiedy zwrot nieruchomości jest niemożliwy?

Nie zawsze zwrot nieruchomości spadkobiercom byłych właścicieli jest możliwy. Taka sytuacja będzie miała miejsce m. in. wówczas, gdy:

dokonano sprzedaży nieruchomości lub oddano ją w użytkowanie wieczyste na rzecz osób trzecich,
Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego dokonała zabudowy po wejściu w życie Dekretu Bieruta i której wartość jest wyższa niż wartość zajętego gruntu,
brak jest możliwości dokonania zgodnego z prawem i ładem przestrzennym podziału nieruchomości, której jedynie część jest przedmiotem roszczenia.

Gdy mowa o ostatnim punkcie, trzeba pamiętać, że wiele przejmowanych nieruchomości leżało w atrakcyjnych lokalizacjach. Dziś nie wszystkie nieruchomości mogą mieć taką samą wartość. Wystarczy zauważyć, że przez lata mogło dojść choćby do zmiany kształtu działki w wyniku jej podziału. Na poszczególnych częściach mogły powstać budynki, których zburzenie dziś z oczywistych względów nie jest możliwe.

Spadkobiercy byłych właścicieli, którzy nie mają szansy odzyskać nieruchomości, nie pozostają jednak z niczym. W takiej sytuacji mogą oni dochodzić odszkodowania, występując na drogę sądową.

Kancelaria Nieruchomości i Proces Budowlany – pomagamy w dochodzeniu odszkodowania

Nasza Kancelaria specjalizuje się w prawie budowlanym i obsłudze prawnej nieruchomości. Reprezentujemy również Klientów w sprawach o zwrot nieruchomości i odszkodowanie za przejętą nieruchomość.

W przypadku wywłaszczeń jesteśmy w stanie poprowadzić sprawy byłych właścicieli lub ich spadkobierców o odszkodowanie za nieruchomości przejęte przez państwo na podstawie m.in.:

wspomnianego Dekretu o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy wydanego w dniu 26 października 1945 r. (tzw. Dekret Bieruta),
Dekretu z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej,
Dekretu z dnia 8 marca 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich,
ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych.

Zatrudnieni w naszej Kancelarii eksperci mają szerokie doświadczenie w prowadzeniu spraw o odszkodowanie za wywłaszczenie. Reprezentujemy Klientów na każdym etapie postępowania – zarówno przed urzędami, jak i sądami. Pomagamy w zgromadzeniu niezbędnych dokumentów i objaśniamy procedury. Zapraszamy do kontaktu – chętnie pomożemy również Państwu dojść swoich praw.